Amersfoort, 16 september 2020
Geachte raadsleden,
Inleiding
De Stadsbron heeft op vrijdag 11 september 2020 een artikel gepubliceerd [1] n.a.v. opgevraagde WOB-documenten van Defensie en het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) [2]. Het college heeft op 14 september 2020 gereageerd met een Collegebericht aan de gemeenteraad [3].
U kent onze betrokkenheid bij dit dossier. Meestal gaat het dan om inhoudelijke zaken zoals nut en noodzaak van de Westelijke Ontsluiting. Maar deze keer gaat het over iets nog fundamentelers; namelijk of u teksten die een wethouder uitspreekt of op papier zet, voor waar kunt aannemen.
Natuurlijk dient u inhoudelijk juist te worden geïnformeerd, en een wethouder dient de raad actief te informeren: transparant, volledig en tijdig.
- Als u ziet in welke bochten de wethouder zich wringt om vol te kunnen houden dat de simpele zin “kunnen en willen meewerken” niet onjuist is gebruikt, is dat dan transparant?
- Als blijkt dat rapporten en gesprekken verzwegen zijn en de onderwerpen van die gesprekken verzwegen zijn, zelfs als er direct naar gevraagd is, is dat dan volledig?
- Als het vasthoudendheid van een gerenommeerde onderzoeksjournalist vergt om boven tafel te krijgen dat Defensie en de gemeente al jaren een geschil hebben over veiligheid, is dat dan tijdig?
Deze vragen zijn de aanleiding voor deze gezamenlijke reactie van Groen in Amersfoort en SGLA op het artikel van de Stadsbron en het Collegebericht.
Dat doen we, niet uitputtend, aan de hand van de drie onderwerpen in het Stadsbron-artikel.
1. Veiligheid.
In het artikel wordt geconstateerd dat de gemeente en Defensie stevig discussiëren over de veiligheid van de ontsluiting van de Bernhardkazerne op het kruispunt Barchman Wuytierslaan/Daam Fockemalaan. Vanaf december 2015 is er onenigheid tussen beide partijen. De gemeente vindt “de kruising veilig genoeg”, Defensie vindt dat er onvoldoende ruimte en zicht is in een situatie waar (schoolgaande) fietsers en zwaar verkeer van Defensie samenkomen. Deze onenigheid is niet aan de raad kenbaar gemaakt.
In september 2019 loopt het geschil tussen Defensie en de gemeente verder op. Na een speciaal veiligheidsoverleg tussen beide partijen op 9 september 2019 volgen twee verkeersveiligheidsaudits. Royal HaskoningDHV maakt een rapport voor de gemeente, met een finale versie op 25 november 2019 [4]. DTV Consultants maakt een rapport voor Defensie, klaar en met status “definitief” op 17 december 2019 [5]. Beide rapporten blijken dus ”finaal” en “definitief” te zijn verklaard door de onderzoekers, nog vóór het moment dat er in de gemeenteraad vragen over zijn gesteld.
Wij hebben de raadsbijeenkomst op 28 januari 2020 nog eens teruggeluisterd [6] om te horen wat de wethouder hierover zei:
Jan de van de Schueren (CDA):
“Wij hebben begrepen als fractie dat er in de afgelopen maanden nog aanvullende gesprekken en aanvullende adviezen of onderzoeken lopen naar de veiligheid van de fietsvoetbrug en de kruisingen bij de Barchman Wuytierslaan schuine streep de Daam Fockemalaan. Vraag heel concreet: Is het correct dat we die afgelopen maanden nog die gesprekken plaats hebben gevonden of nog gaande zijn, dan wel die adviezen gevraagd zijn? Met wie worden die gesprekken gevoerd, dan wel aan wie zijn die adviezen gevraagd en zijn er al resultaten bekend, c.q. wanneer kunnen we die verwachten?”
Hans Buijtelaar (Wethouder):
“Goed dat u dit nog even toevoegt. Ja, er is gesproken over Veiligheid. Met name Defensie heeft dat aangekaart. Dat is gedaan in gesprekken met de gemeente; dus dat zijn gesprekken tussen Defensie en gemeente. En Defensie is degene die het onderzoek doet. Is er al resultaat? Nee, dat is er niet. Lijkt me zinnig om dat met u te delen op het moment dat dat er is.“
Inmiddels weten we dus dat ten tijde van dit debat:
- niet alleen Defensie veiligheidsonderzoek had laten doen, maar ook de gemeente Amersfoort;
- de gemeente dit onderzoek zelfs eerder deed en het onderzoeksrapport op 28 januari 2020 al twee maanden finaal was;
- het Defensie-onderzoeksrapport al op 17 december 2019 definitief was;
- er dus wel degelijk resultaten waren, waarvan in ieder geval die van het gemeenteonderzoek bij de wethouder bekend zouden moeten zijn.
Dit wetende is nu aan u de vraag of de wethouder in zijn beantwoording op 28 januari 2020 transparant is geweest, volledig is geweest, en of hij u juist heeft geïnformeerd.
2. Nieuwe overeenkomst
Uit het Stadsbron-artikel blijkt dat Defensie vetorecht van de gemeente heeft voor werkzaamheden op delen van de rondweg waar Defensie mee te maken heeft. Misschien verdedigbaar, maar wel een afspraak waar de raad, voor zover ons bekend, niets van weet. Terwijl dit grote financiële gevolgen kan hebben en het betekent dat eventuele bezuinigingsmaatregelen die het college voorstelt of wil voorstellen eerst aan Defensie zullen moeten worden voorgelegd.
Terwijl de aanbesteding van de weg al liep, waren er nog meningsverschillen tussen de gemeente en Defensie. Het is dus evident dat hier een groot risico lag en ligt.
Ervan uitgaande dat deze informatie voor u net zo nieuw is als voor ons, is de vraag: Vindt u het getuigen van transparantie, volledigheid en tijdigheid dat u maanden later via een onderzoeksjournalist over de afspraken met Defensie moet horen, of had u dit op een eerder moment van de wethouder willen horen?
3. Tweede ingang
Wij herkennen wat in het artikel wordt gemeld over de uitgesproken voorkeur voor een toegang (zuidpoort) aan de Utrechtseweg. Het conceptverslag van het overleg tussen Defensie en gemeente [7] meldt daar het volgende over:
Defensie is na jaren van krimp weer aan het groeien. Defensie is naar ontwikkelruimte aan het zoeken. De Bernhardkazerne moet toekomstgericht worden ontwikkeld. Huidige hoofdentree moet naar de zuidzijde verplaatst worden (naar Utrechtseweg). Daarvoor wordt nu een strategisch vastgoedplan voor uitgewerkt. Huidige hoofdentree wordt dan secundaire entree voor personenauto’s en voetgangers. Deel van het historische ensemble wordt meer museum (ook overplaatsing museumfuncties vanuit Soesterberg), dit deel wordt dan semi-openbaar. Hier moet in een periode van circa 10 jaar naar toe gewerkt worden. De huidige ontsluiting wordt dan een secundaire ontsluiting en blijft in gebruik. Defensie denkt ook over geluid na, ook elektrische voertuigen.
Bernhardkazerne staat hoog op prioriteitenlijst, nu wordt gedacht aan periode van 8-10 jaar, wens van Defensie is versnellen. Wellicht neemt Defensie het besluit om andere aansluiting te maken voordat WOA begint met bouwen. Tot dan blijft de huidige hoofdentree zijn functie behouden. Er zijn drie ontsluitingsmogelijkheden:
O Variant IA: huidig ontwerpO Variant IB: doortrekken langs spoor en verderop terrein op
O Variant 1C: zuidpoort aan Utrechtseweg
Voorkeur van defensie is 1C. Vervolgens IB en IA is de terugvaloptie. Het huidig ontwerp van variant IA moet ook worden aangepast, deze voldoet niet aan de veiligheidseisen. Daarnaast geldt dat defensie is verplicht om twee poorten hebben.
Bron: Conceptverslag 26 juni 2019 – (datum 26 juni is overigens foutief, datum overleg was 24 juni)
Dit komt overeen met de informatie die Groen in Amersfoort en SGLA u begin dit jaar hebben verstrekt [8]. Daarnaast blijkt Defensie het college zelfs herhaaldelijk te hebben gevraagd om ‘het niet meewerken van Defensie aan een entree Utrechtseweg’ te rectificeren. Ondertussen ging de wethouder een semantische discussie aan met u over ‘hoofdpoort’ en ‘tweede toegang’ en is die rectificatie er nooit gekomen.
Op 20 maart 2020 ontving raadslid Molenkamp een overzicht van gesprekken die met Defensie gevoerd zijn. Hij vroeg om aan te geven in welke gesprekken gesproken is over de Utrechtseweg. Bij 24 juni stond geschreven dat niet gesproken is over de Utrechtseweg. Dat komt niet overeen met de inhoud van het conceptverslag hierboven.
Ook hier is dus aan u de vraag of de wethouder transparant is geweest, volledig is geweest, en of hij u tijdig en juist heeft geïnformeerd.
In het Collegebericht staat dat het college nu eerst de stukken bij Defensie wil opvragen. Maar in het Stadsbron-artikel wordt naar een beperkt aantal stukken verwezen: de veiligheidsrapporten van gemeente en Defensie en enkele overleggen in 2019 en 2020. Welnu, de beide veiligheidsrapporten hééft de gemeente en de notulen van de overleggen zijn opgesteld door de gemeente zelf.
Het hele onderscheid ‘definitief’ of ‘concept’ van stukken is een creatief staatkundig novum, maar irrelevant. Zoals gezegd gaat het om de actieve informatieplicht en daarbij bestaat dit onderscheid niet. Het gaat er om of het informatie is die voor u relevant is voor het uitoefenen van uw taak.
Het rapport van DTV Consultants was niet “5 februari 2020 gereed” zoals het Collegebericht meldt, maar is reeds op 17 december 2019 door hen zelf definitief gemaakt. Royal HaskoningDHV zegt: “Hierbij bevestig ik dat deze audit op 25 november 2019 is afgerond volgens de uitgave van het Infopunt Duurzaam Veilig “De Verkeersvelligheidsaudit Informatie over de mogelijkheden en de toepassing”.
Er kan dan ook geen discussie zijn over de inhoud van de rapporten, maar hooguit over de consequenties ervan. En juist daarover moet u als raad op de hoogte zijn. Alleen op die manier kunt u tijdig ingrijpen en als hoogste bestuursorgaan meedenken. Nu het college het meningsverschil met Defensie heeft verzwegen en de verkeersveiligheidsaudits niet met u heeft gedeeld, is u die mogelijkheid ontnomen. .
Dat het meningsverschil tussen Defensie en gemeente over de verkeersveiligheid – ondanks het voortdurende overleg – naar verwachting blijft bestaan, is belangrijk nieuws.
Wij zien hier echter ook een kans. Het is een bijzonder goede reden voor de gemeenteraad om nu (in de aanbestedingswachttijd) zelf een onafhankelijk veiligheids- en verkeersonderzoek te laten doen naar de fietsvoetbrug (immers geen onderdeel van de twee audits), naar de Defensietoegang, naar de kruisingen met Barchman Wuytierslaan / Daam Fockemalaan, en álle andere kruisingen/afslagen van de fietsvoetbrug. En dan onderzoek op basis van de werkelijk te verwachten situatie, dus rekening houdend met het revitaliseringplan van de Bernhardkazerne, de snelfietsroute Utrecht-Amersfoort, en een Daam Fockemalaan die geen fietsstraat wordt maar autoweg blijft. Hoeveel voertuigen, fietsers en voetgangers? Wat voor voertuigen, fietsers en voetgangers? De twee verkeersveiligheidsaudits van Royal HaskoningDHV en DTV Consultants zijn gebaseerd op verkeerscijfers uit 2011 en heeft een reconstructie tot fietsstraat van de Daam Fockemalaan als uitgangspunt, welke door de financiële problemen inmiddels hoogstwaarschijnlijk niet haalbaar is.
Tot slot
Opnieuw is gebleken dat rond het project Westelijke Ontsluiting heel veel aan de hand is en het project niet ‘in control’ is. Vragen worden laat beantwoord en steeds komt via derden nieuwe informatie boven tafel, die eerdere uitspraken van het college in een ander licht zet. Dit doet twijfelen aan de transparantie, volledigheid, tijdigheid en juistheid van de informatievoorziening van het college. Dit zijn manco’s, die een goede uitoefening van uw controlerende taak ondergraven, zo niet onmogelijk maken.
Als u vragen hebt over deze brief dan horen wij dat graag.
Met hartelijke groet,
Christian van Barneveld, voorzitter Stichting Groen in Amersfoort
Liedewij Haver Droeze, secretaris Stichting Groen in Amersfoort
Chris Mooiweer, bestuurslid Samenwerkende Groeperingen Leefbaar Amersfoort (SGLA)
Peter de Langen, voorzitter Samenwerkende Groeperingen Leefbaar Amersfoort (SGLA)
Referentielijst
[1] https://www.destadsbron.nl/nl/Nieuwe_documenten_werpen_nieuw_licht_op_rol_Bernardkazerne
[3] https://amersfoort.notubiz.nl/modules/8/Collegeberichten/613179
[6] https://amersfoort.notubiz.nl/bijeenkomst/687563/De%20Raad%2028-01-2020
[8] https://www.groeninamersfoort.nl/2020/01/11/gemeentelijke-verkeersprognoses-westelijke-ontsluiting-kunnen-onmogelijk-uitkomen/
+
https://www.groeninamersfoort.nl/2020/01/18/reactie-van-groen-in-amersfoort-op-collegebericht-college-geeft-gemaakte-onjuistheden-toe/
WOB-documenten
[4] Bron: Onderzoek audit RHKDHV, definitieve versie 25 november 2019, document 2, blz. 20/85 e.v.
[5] Bron: Onderzoek audit DTV, definitieve versie 17 december 2019, document 2, blz. 37/85 e.v.
[7] Bron: Conceptverslag 26 juni 2019, zie document 1, blz. 23/107
+
Bron: Definitief verslag 24 juni 2019, waarbij alle verwijzingen naar het onderzoek van defensie verwijderd zijn, zie document 1, blz. 67/107